کتاب های زیادی درباره مثبت اندیشی و خوش بینی نوشته شده و تقریباً همه آنها بر نقش مثبت اندیشی در حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی انسان ها اتفاق نظر دارند. حتی دیده شده افراد مثبت اندیش با شرایط ناگوار زندگی مانند فوت عزیزان و بیماری های سخت بهتر کنار می آیند و مراحل بحرانی را راحت تر سپری می کنند اما خوش بینی و مثبت اندیشی یک شبه حاصل نمی شود و تا حدود زیادی با گذشته انسانها در ارتباط است. این مبحث را به نقش مثبت اندیشی در زندگی اختصاص داده ایم با این رویکرد که مثبت اندیشی یا منفی اندیشی در یک فرد چگونه شکل می گیرد و چه تأثیری در زندگی او دارد و چگونه می توان به افرادی که دچار هجوم افکار منفی شده اند کمک کرد. منفی اندیشی علل متفاوتی دارد و راه های زیادی برای رفع آن نیز وجود دارد.
منفی بافی به خاطر گذشته تلخ
بخشی از نگرش فرد در مورد زندگی به گذشته برمی گردد. طبیعی است که مثبت اندیشی در گرو زندگی سالم و موفق گذشته است. افرادای که به اهداف خود می رسند و زندگی موفقی را سپری می کنند، در صورتی که دچار اختلالات روان شناختی نباشند، دیدگاه زیباتر و مثبت تری به زندگی خواهند داشت. در افراد بحرانی به نام «بحران تمامیت در برابر ناامیدی» وجود دارد. این بحران ناشی از عملکرد فرد در گذشته است. زمانی که افراد بازنشسته می شوند و فرزندانشان از خانه می روند به گذشته خود رجوع می کنند و با مرور به آن، از خود می پرسند چه کارهایی انجام داده اند؟ آیا به اهدافی که مد نظرشان بوده، رسیده اند؟ پاسخ های مثبت در این زمینه باعث رضایت فرد می شود و طبیعتاً رضایت از زندگی و خوش بینی نسبت به اطراف نیز خود به خود به وجود می آید؛ اما اگر فردی حس کند که موفقیت خاصی در زندگی نداشته و به اهداف خود نرسیده است، ناامید می شود و از یک فرد ناامید نمی توان انتظار داشت دور اندیش و مثبت گرا باشد. او از خود، رضایت ندارد و گاهی هم به خودخوری و سرزنش خود می پردازد که به منفی بافی و بدبینی بیشتر دامن می زند.
منفی به خاطر نگرانی از آینده
اما بخش دیگری از مثبت اندیشی به آینده نگری مرتبط است؛ این که فرد از چه دیدگاهی به آینده توجه می کند. اگر حمایت اجتماعی ضعیف و ناکافی باشد موجب نگرانی فرد خواهد شد. اگر فرد فکر کند، کسی را ندارد، بیمار و تنهاست، مشکل مالی دارد و نمی تواند از عهده هزینه های زندگی برآید و در آینده چه بر سر او خواهد آمد، نمی تواند از زندگی و خودش رضایت داشته و مثبت اندیش باشد زیرا تمام ذهن او به آینده ای مبهم معطوف شده است. نوع زندگی و شرایط فعلی در نوع اندیشه فرد تأثیرگذار است.
اجتماعی منفی بافی به خاطر بیماری جسمی
مورد دیگری که در نحوه تفکر فرد تأثیر می گذارد، ابتلابه بیماری است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای هستند. اگر بیماری کنترل شود و کیفیت زندگی فرد پایین نیاید، تقریباً همه افراد با بیماری خود کنار می آیند و به راحتی با آن زندگی می کنند ولی تشدید بیماری مثلاً غیرقابل کنترل بودن فشار خون و وجود بیماری هایی که باعث درد و رنج فرد می شود مثلاً منجر به بستری شدن طولانی در بیمارستان یا زمین گیر شدن او می شوند باعث تضعیف روان فرد شده و نگرش او را نسبت به زندگی و حتی اطرافیان تخریب می کند. درد و رنج های جسمی مانع خوش بینی و مثبت اندیشی می شوند.
منفی بافی به خاطر بیماری روانپزشکی
بعضی از افراد ممکن است دچار افسردگی شوند. افسردگی به شدت دیدگاه افراد را تغییر می دهد. یک فرد افسرده بی حوصله، خسته و ناامید است و حتی تمایلی به ادامه زندگی ندارد. افسردگی نگرانی ها را افزایش می دهد. چنین افرادی فقط به جنبه های منفی زندگی نگاه می کنند و مدام در حال نشخوار کردن خاطرات منفی بد گذشته هستند. این افراد از جمع فاصله می گیرند، منزوی می شوند و همین مسئله ممکن است باعث تشدید بیماری های زمینه ای در آنها شود.
منفی بافی به خاطر بیکاری
مورد دیگری که باعث طرز فکر منفی و نشخوار ذهنی می شود، وقت آزاد زیاد افراد است. افراد باید به کاری مشغول باشند و وظایفی بر عهده آنها گذاشته شود یا روزانه وقتی را به ورزش، پیاده روی، تمرینات فیزیکی و اعمالی مانند باغبانی و … اختصاص دهند. اعمال ورزشی به خصوص ورزش های دسته جمعی نقش مفیدی در روحیه و دور شدن افکار منفی از ذهن دارد.
چگونه باید با منفی بافی مقابله کرد؟
تغییر گذشته ناممکن است. در این مورد نمی توان کاری برای افراد انجام داد. بعضی از افراد از همان جوانی انسان هایی با نگرش منفی بوده اند و تلاش برای تغییر ساختار ذهنی آنها تقریباً غیرممکن است ولی برای این که فرد مثبت اندیش باشد یا به عبارت بهتر حال و روز خوبی داشته باشد باید به مسایل اطراف او نگاه کرد. به این توصیه ها توجه کنید:
- مهم ترین نکته این است که نگذارید احساس تنهایی کنید. باید به خود اطمینان دهید که در هر شرایطی خودتا را دارید.
- ا فرادی که مشکلات روان شناختی دارند مثلاً دچار افسردگی اند در معرض خطر بیشری قرار دارند. افسردگی در فرد باید تشخیص داده شود. امروزه روش ها و داروهای مختلفی وجود دارد که می تواند علائم افسردگی را از بین ببرد. این کار باعث می شود دید منفی فرد کمتر شود.
- افکار و باورهای منفی سیستم ایمنی را ضعیف می کند. فکر منفی با هیجان منفی هم در ارتباط است. هیجان های منفی هم باعث ترس، نگرانی و استرس می شود. قطعاً همه این موارد بازتاب های زیادی روی جسم دارند و سلامت را به خطر می اندازند و بیماری ها را تشدید می کنند. باید به ترس ها و استرس های خود دقت کنید و در صدد رفع آنها باشید.
- خود را تشویق کنید تا با دوستان خود در تماس باشید. به یاد داشته باشید هیچگاه برای دوست پیدا کردن دیر نیست، به خصوص که در این روزها با وجود فضای مجازی این امکان راحت تر شده است.
- کمک به افرادی که مشکلات روان پزشکی دارند مثلاً بدبین هستند یا مشکلات شناختی یا عصب شناختی مانند آلزایمر پیدا کرده اند و درک و استدلال درستی از زندگی ندارند کمی دشوار است. در این مواقع نیز باید از فردی که به فرد بیشتر نزدیک است کمک گرفت.
- همه موارد باید بررسی و تشخیص داده شوند و با توجه به نوع مشکل گام هایی در بهبود شرایط روانی و جسمی فرد برداشته شود. وجود هر اختلالی در روان یا زندگی می تواند بر نگرش و مثبت اندیشی شما تأثیر بگذارد. گاه لازم است در این زمینه با کمک مشاور مشکل اصلی پیدا شود. در بسیاری از موارد با از بین بردن بعضی از مشکلات می توان تا حدود زیادی شرایط را تعدیل کرد.
